សម័យបុរេប្រវត្តិ - [Cambo Page - ខេមបូ ផេក]

១-សម័យបុរេប្រវត្តិ 

(ជីវភាពនៅកម្ពុជាក្នុងសម័យនោះ) 

សម័យបុរេប្រវត្តិ 

 សម័យដ៏យូរលង់ណាស់មកហើយដែលប្រវត្តិសាស្ត្រពុំអាចកត់ត្រាបាន (សម័យបុរេប្រវត្តិ)។ គេសន្និដ្ឋាន បានថា ក្នុងសម័យនោះ ថាមនុស្សមានការរស់នៅយ៉ាងណា ត្រូវអាស្រ័យដោយសម្អាងទៅលើកំណាយ និងដំណែលដែល រកឃើញសព្វថ្ងៃនៅស្ថានីយបុរេប្រវត្តិសំរោងសែន (ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង) អន្លង់ផ្តៅ (ខាងអាគ្នេយ៍នៃ សំរោងសែន ប្រមាណ ៣០គីឡូម៉ែត) ម្លូព្រៃ (ខេត្តព្រះវិហារ)។

   សម័យបុរេប្រវត្តិនៃកម្ពុជាយើង ដែលបានចាប់ផ្តើមឡើងក្នុងយុគថ្មរំលីង មកទល់នឹងសតវត្សទី១ នៃគ្រិស្តសករាជ មានថេរវេលាប្រហែលជាម្ភៃប្លាយសតវត្ស។

ជីវភាពនៅកម្ពុជាក្នុងសម័យបុរេប្រវត្តិ៖ 

       បណ្តាជន ៖ ជនជាតិដែលតមកដល់សព្វថ្ងៃហៅថាខ្មែរយើងនេះ ជាជនជាតិដែលបានមកតាំង នៅជ្រោយឥណ្ឌូចិន មុនគេបង្អស់។ ឯជនជាតិយួន សៀម និងភូមា ទើបនឹងមកតាំងនៅជ្រោយឥណ្ឌូចិននេះ ក្នុងរវាងសតវត្សទី១៣ទេ គឺមកនៅក្រោយខ្មែរយើងជាច្រើនសហស្សវត្សណាស់។

ជនជាតិខ្មែរសម័យនោះមាន មានមាំ មុខជ្រុង ឆ្អឹងចិញ្ចើមខ្ពស់។

     ជីវរភាព ៖ ជនជាតិខ្មែរជំនាន់នោះធ្វើគ្រឿងឧបរណ៍ផ្សេងៗពីថ្ម ឆ្អឹង ដីឥដ្ឋ លង្កិន ដែក។ គេយកថ្មធ្វើជាពូថៅ ញញួរ ពន្លាក ប្រដាប់រូស។ គេយកឆ្អឹងធ្វើផ្លែព្រួញ ផ្លែច្បូក ផ្លែសន្ទូច ឬផ្លែកណ្តៀវ។ គេយកដីឥដ្ឋធ្វើក្អមឆ្នាំងប្រកបដោយក្បូរក្បាច់យ៉ាងល្អ។ ចំណែកវត្ថុធ្វើពីលង្ហិន និងដែកពុំសូវសម្បូរទេ។ គេធ្វើកីត្បាញសម្រាប់ត្បាញសំពត់អំបោះ។ ចំណែកឯលំនៅវិញ គេសង់ផ្ទះពីឈើខ្ពស់ពីដី។ ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត គេដាំស្រូវនៅក្បែរផ្ទះ គេចិញ្ចឹមសត្វ ដូចជា ជ្រូក គោ ក្របី គេធ្វើការប្រមាញ់ និងនេសាទត្រី។ អ្នកស្រុកជឿលើខ្មោច និងអ្នកតា។ កាលណាមានមនុស្សស្លាប់ គេយកសាកសពទៅកប់។

      ការទាក់ទងនឹងបទេស ៖ មកក្នុងអំឡុងសតវត្សទី១ នៃគ្រិស្តរាជ ខ្មែរយើងបានទទួលឥទ្ធិពល ឥណ្ឌា យ៉ាងខ្លាំង ដោយធ្លាប់មានការទាក់ទងនឹងឥណ្ឌានេះជាយូរអង្វែងណាស់មកហើយ។

ភាគច្រើននៃជនជាតិឥណ្ឌាទាំងនោះបានចាកចេញពីប្រទេសខ្លួនមកកាន់បរទេស ច្រើនមានគោលបំណង​ខាង សេដ្ឋកិច្ច។ ក្រោយពីបានចេញរកមាសនៅអាស៊ីភាគកណ្តាល និងអឺរ៉ុបភាគខាងត្បូងមក ជនទាំងនោះបាន​ចូលមក ជ្រោយឥណ្ឌូចិនដោយបាននាំទាំងអារ្យធម៌ខ្លួនមកជាមួយផង។ នៅពេលនោះហើយដែលប្រទេសខ្មែរបាន​ចាប់ផ្តើម ចូលក្នុងប្រវត្តិកាល។

សេចក្តីសង្ខេប 

     

  សម័យបុរេប្រវត្តិគឺ សម័យដ៏យូរលង់ណាស់មកហើយដែលប្រវត្តិសាស្ត្រពុំអាចកត់ត្រាបាន។ សម័យបុរេប្រវត្តិនៃកម្ពុជាយើងបានបាប់ផ្តើមតាំងពីយុគថ្មរំលីងមកទល់នឹងសតវត្សទី១ នៃគ្រិស្តសករាជ។

ក្នុងចំណោមជនជាតិទាំងឡាយដែលនៅជ្រោយឥណ្ឌូចិនសព្វថ្ងៃ ជនជាតិខ្មែរយើងជាជនជាតិដែលបានតាំងស្ថិតនៅមុនគេបង្អស់។

   ក្នុងសម័យនោះ ខ្មែរយើងបានចេះធ្វើឧបករណ៍ផ្សេងៗ ដោយថ្ម ឆ្អឹង ដីឥដ្ឋ លោហធាតុ សង់ផ្ទះពីឈើ ត្បាញសំពត់ ដាំស្រូវ ចិញ្ចឹម ជ្រូក គោ ក្របី ធ្វើការប្រមាញ់ និងនេសាទ។
     អ្នកស្រុកជឿលើខ្មោច និងអ្នកតា។ កាលណាមាននុស្សស្លាប់ គេកប់សាកសពក្នុងដី។ តាំងពីសម័យដ៏យូរលង់នោះ ខ្មែរយើងក៏ធ្លាប់មានទំនាក់ទំនងនឹងជនជាតិឥណ្ឌាដែរ។

..............................
ឯកសារយោង៖
  អត្ថបទនេះដកស្រង់ពីសៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រ នៃប្រទេកម្ពុជា បោះពុម្ពលើកទី៣ដោយគ្រឹស្ថានដាំដើមគំនិត ដែលរៀបរៀងដោយ ជា-អួម (អធិការបឋមសិក្សាចូលនិវត្តន៍) ផៃ-ផេង (អធិការបឋមសិក្សាក្រុងភ្នំពេញ) និង សោម-អ៊ិន (ជាអ្នកគ្រូបង្រៀន)។ ឯកសាស្រាវជ្រាវសំខាន់ៗដែលពួកមកយកសិក្សាគឺ  ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រទេកម្ពុជា រៀបរៀងដោយ កញ្ញា Giteau ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រទេសកម្ពុជា រៀបរៀងដោយ លោក A.Dauphin Meunier ព្រះបាទជយវរ្ម័នទី៧ ដោយលោក Georges Coedés ។ល។

...............................................