ព្រះរាជបុត្រពញាយ៉ាត-ចម្បាំងនឹងសៀម-នាយកនដណ្តើមរាជ្យ - [Cambo Page - ខេមបូ ផេក]

ព្រះរាជបុត្រពញាយ៉ាត-ចម្បាំងនឹងសៀម

នាយកនដណ្តើមរាជ្យ 

ព្រះរាជបុត្រព្រះបាទពញាយ៉ាត៖

  ព្រះរាជបុត្រព្រះបាទពញាយ៉ាតទាំងបីព្រះអង្គដែលសោយរាជ្យគឺព្រះបាទនារាយណ៍រាជា ព្រះបាទស្រីរាជា និងព្រះបាទធម្មោរាជា។ 

   ព្រះបាទនារាយណ៍រាជា (១៤៦២-១៤៦៧)៖ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះអង្គពុំមានព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ទេ។ ព្រះអង្គទ្រង់សុគតក្នុងឆ្នាំជាមួយនឹងព្រះវរបិតាព្រះអង្គ។ 

   ព្រះបាទស្រីរាជា ឬរាមាធិបតី (១៤៦៧-១៤៧៤)៖ ព្រះអង្គឡើងគ្រងរាជ្យបន្ទាប់ព្រះបាទនារាយណ៍រាជាមក។ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះអង្គ គឺនៅឆ្នាំ១៤៧៣ សៀមវាយលុកយកភូរ៉ាត អង្គរ និងចន្ទបូរ។ ព្រះបាទស្រីរាជា ព្រះអង្គបាន ព្រះអង្គបានចាត់ព្រះអនុជរបស់ព្រះអង្គ ព្រះនាមពញាធម្មោរាជាឲ្យទៅរៀបទ័ពទប់ទល់នឹងសៀម។ តែទ័ពសៀមបានចូលមកវាយលុកមកទៀតរហូតចាប់ព្រះបាទស្រីរាជាបាននៅក្នុងឆ្នាំ១៤៧៤។ ព្រះអង្គសុគតនៅឯស្រុកសៀម។ ព្រះអង្គមានព្រះរាជបុត្រមួយព្រះអង្គ ព្រះនាមចៅពញាអុង ដែលសៀមឃាំងទុកឯស្រុកសៀម។ 

   ព្រះបាទចៅពញាធ្មោរាជា (១៤៧៤-១៤៩៤)៖ ពេលនោះព្រះបាទធម្មោរាជា ព្រះអង្គទ្រង់កេណ្ឌទ័ពនៅខាងបាភ្នំ (ព្រៃវែង)។ ក្នុងរយៈពេល៤ឆ្នាំ ព្រះអង្គបានតស៊ូរហូតកម្ចាត់សៀមបាននៅឆ្នាំ១៤៧៧។ 

នាយកនដណ្តើមរាជ្យ៖ 

   ព្រះបាទធម្មោរាជាសុគតទៅ ព្រះរាជបុត្រព្រះអង្គ ព្រះនាមសុគន្ធបទ ដាំខាត់សុគន្ធរ បានឡើងគ្រងរាជ្យ (១៤៩៤-១៤៩៨)។ ព្រះអង្គទ្រង់គង់នៅបាសាន (ស្រីសន្ធរ) ព្រះអនុជរបស់ព្រះអង្គ ព្រះនាមចន្ទរាជាទ្រង់នៅ ចតុមុខ។ ក្នុងរជ្ជកាលនៅមានការប្រែប្រួលច្របល់មួយបង្កឡើងដោយនាយកន។ 

​   នាយកនជាពលព្រះ ងារជា “ស្តេចហ្លួង”។ ដោយប្រើអំណាចហួសពេក ដឹងខ្លួនថាខុស ខ្លាចស្តេចយកទោស ហ្លួងកនគេចខ្លួនទៅបង្កទ័ពហើយឃោសនាថា ព្រះបាទសុគន្ធបទឲ្យខ្លួនរកចាប់ព្រះអង្គចន្ទរាជា។ ព្រះអង្គចន្ទរាជានឹកភ័យចំពោះដំណឹងនេះ ក៏ភៀសព្រះអង្គទៅស្រុកសៀម។

    នៅឆ្នាំ១៥០៥ នាយកនបានធ្វើចម្បាំងនឹងព្រះមហាក្សត្រ ហើយបានទាំងធ្វើគតព្រះអង្គនៅកំពង់ស្វាយ (កំពង់ធំ)។ ពីឆ្នាំ១៤៩៨ ដលើឆ្នាំ១៥០៥ ស្តេចកនសោយរាជ្យ ហើយតាំងទីក្រុងនៅត្បូងឃ្មុំ។ 

សេចក្តីសង្ខេប 

   ព្រះរាជបុត្រព្រះបាទចៅពញាយ៉ាត ព្រះនរាយណ៍រាមា ព្រះស្រីរាជា និងព្រះធម្មោរាជាបានគ្រងរាជ្យបន្តបន្ទាប់គ្នា។ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទស្រីរាជា សៀមចូលលុកលុយហើយបានភូរ៉ាត អង្គរ និងចន្ទបូរ ថែមទាំងចាប់ព្រះអង្គបាន។ ព្រះអង្គសុគតនៅស្រុកសៀម។ ឯព្រះរាជបុត្រព្រះអង្គព្រះនាមចៅពញាអុងត្រូវសៀមឃាំងទុកនៅទីនោះដែរ។ 

   ព្រះបាទធម្មោរាជា ព្រះអង្គតយិទ្ធកម្ចាត់សៀមទៅវិញនៅឆ្នាំ១៤៧៧។ ព្រះអង្គឡើងគ្រងរាជ្យរហូតដល់ឆ្នាំ១៤៩៤។ 

   ធំណឹះពីព្រះអង្គមក ព្រះរាជបុត្រព្រះអង្គព្រះនាមសុគន្ធបទ ឡើងគ្រងរាជ្យ (១៤៩៤-១៥០៥) ។ ព្រះអនុព្រះអង្គព្រះនាមចន្ទរាជា ចាញ់ឧបាយកលនាយកន ក៏ភៀសព្រះអង្គទៅស្រុកសៀម។ បន្ទាប់មក នាយកនបង្កទ័ព ច្បាំងនឹងរាជា។ លុះធ្វើគតព្រះអង្គបាននៅឆ្នាំ១៥០៥ ដោយនាយកនឡើងសោយរាជ្យរហូតដល់ឆ្នាំ១៥១៥។

ឯកសារយោង៖
  អត្ថបទនេះដកស្រង់ពីសៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រ នៃប្រទេកម្ពុជា បោះពុម្ពលើកទី៣ដោយគ្រឹស្ថានដាំដើមគំនិត ដែលរៀបរៀងដោយ ជា-អួម (អធិការបឋមសិក្សាចូលនិវត្តន៍) ផៃ-ផេង (អធិការបឋមសិក្សាក្រុងភ្នំពេញ) និង សោម-អ៊ិន (ជាអ្នកគ្រូបង្រៀន)។ ឯកសាស្រាវជ្រាវសំខាន់ៗដែលពួកមកយកសិក្សាគឺ  ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រទេកម្ពុជា រៀបរៀងដោយ កញ្ញា Giteau ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រទេសកម្ពុជា រៀបរៀងដោយ លោក A.Dauphin Meunier ព្រះបាទជយវរ្ម័នទី៧ ដោយលោក Georges Coedés ។ល។
...............................................

ដឹកនាំដោយ ៖ សូរ្យសែនស្រណោះ
ចាត់ចែងទូទៅ ៖  មហិច្ឆតា ក្អែកខ្មៅ
ផលិតដោយ ៖ - [Cambo Page - ខេមបូ ផេក]