ព្រះបាទជយវរ្ម័នទី២ និងព្រះបាទឥន្ទ្រាវរ្ម័នទី១ - [Cambo Page - ខេមបូ ផេក]

ព្រះបាទជយវរ្ម័នទី២ និងព្រះបាទឥន្ទ្រាវរ្ម័នទី១ 

ព្រះបាទជយវរ្ម័នទី២ (៨០២-៨៥០)៖ 

  ព្រះអង្គជាក្សត្រជាប់ព្រះញាតិវង្សនឹងព្រះរាជានៃព្រះចេនឡាទឹកលិច ព្រះនាមពុស្ករក្សបានត្រូវ​ពួកជ្វា ចាប់ជាឈ្លើយ នាំយកទៅឯស្រុកជ្វានៅឳកាសដែលពួកជ្វាចុលមករាតត្បាតប្រទេស។ នៅឆ្នាំ៨០០ ព្រះអង្គបានយាងត្រលប់មកពីស្រុកជ្វាវិញ។ 

  កម្ពុជាទទួលបានឯករាជ្យ៖ 

 ដំបូងព្រះអង្គគង់នៅឥន្ទ្របុរី រួចយាងទៅគង់នៅហរិហរាល័យ (រលួស) និងអមរិន្ទ្របុរី (បារាយខាងលិច) ទៀត។ បន្ទាប់ពីបានពង្រឹងឥទ្ធិពលព្រះអង្គក្នុងប្រទេស និងកម្ចាត់ទ័ពចាមដែលបានមកឈ្លានពានកម្ពុជា និងនៅឆ្នាំ៨០២ ព្រះអង្គក៏ទទួលព្រះរាជាភិសេក និងប្រកាសឯករាជ្យ លែងចំណុះប្រទេសជ្វា។ ដើម្បីប្រសិទ្ធនាមរបស់ព្រះអង្គទៅជាទេវរាជ កុំឲ្យចំណុះអ្នកណាបាន ព្រះអង្គបានឲ្យរៀបចំពិធីភិសេក ព្រះអង្គនៅលើកំពូលភ្នំ មហិន្ទ្រា (ភ្នំគូលែន) តាមរបៀបព្រហ្មញ្ញសាសនា ហើយឲ្យធ្វើនមស្ការចំពោះ ព្រះអង្គឲ្យដូចជាព្រះទេវៈ។ ពិធីនេះមានទិសដៅម៉្យាងទៀត គឺពង្រឹងព្រះរាជបល្លង្កឲ្យមានស្ថេរភាព។ 

នៅទីអវសាន ព្រះអង្គបានយាងមកគង់នៅ ហរិហរាល័យវិញ។ 

ព្រះរាជាសោយរាជ្យក្រោយព្រះអង្គ៖

 លុះព្រះបាទជយចរ្ម័នទី២ សុគតទៅ ព្រះរាជបុត្ររបស់ព្រះអង្គ បានឡើងគ្រងរាជ្យ ហើយទ្រង់ព្រះនាមថា ព្រះបាទជយវរ្ម័នទី៣ (៨៥០-៨៧៧) ។ ព្រះអង្គទ្រង់គង់នៅហរិហរាល័យ។ ព្រះអង្គបានខំគ្រប់គ្រងព្រះរាជាណាចក្រឲ្យបានគង់វង្ស គឺព្រះរាជា ណាចក្រកម្ពុជាទឹកលិច (កម្ពុជាដីគោកនៅក្រៅអំណាចព្រះអង្គនៅឡើយ)។ 

  ព្រះបាទឥន្ទ្រាវរ្ម័នទី១ (៨៧៧-៨៨៩)៖ ព្រះបាទជយវរ្ម័នទី៣ សុគតទៅ ហើយដោយសារព្រះអង្គគ្មានព្រះ រាជបុត្រ ព្រះបាទឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១ដែលជាព្រះញាតិវង្សខាងព្រះវរមាតា ព្រះអង្គក៏បានឡើងគ្រងរាជ្យ។ 

ព្រះបាទឥន្ទ្រាវរ្ម័នទី១ ព្រះអង្គជាមហាក្សត្រប្រកបដោយសេចក្តីក្លាហាន វីរិយភាព កិត្តិយស និងនិស្ស័យជាសិល្បករ។ ព្រះអង្គមានចំណេះវិជ្ជាជ្រៅជ្រះ ដោយព្រះអង្គមានព្រាហ្មណ៍អ្នកប្រាជ្ញម្នាក់ ជាព្រះគ្រូ។ 

 កម្ពុជាទទួលបានឯកភាព៖ ដោយព្រះអង្គបានទទួលជាព្រះរាជមត៌កនូវព្រះរាជាណាចក្រសម្ភៈបុរៈ និងទំនាបនៃទន្លេមេគង្គ (ចេនឡាទឹកលិច) យកមកបូករួមនឹងកម្ពុជាដែលជាដំណែលព្រះបាទ ជយវរ្ម័នទី២ទៀត ឯកភាពខ្មែរកាលនោះសឹងតែបានសម្រេចទៅហើយ ព្រោះថានៅសល់តែភវៈបុរៈ (ចេនឡាដីគោក) ប៉ុណ្ណោះដែលមិនទាន់ចុះចូល។ 

  ស្នាព្រះហស្ថ ៖ កាលព្រះអង្គគង់នៅហរិហរាល័យ ព្រះអង្គមានការទាក់ទងខាងផ្លូវទូតយ៉ាងប្រសើរ ជាមួយនឹងប្រទេសជិតខាងដូចជា ចិន ជ្វា និងចំប៉ា។ 

ខាងកិច្ចការក្នុងប្រទេស ព្រះអង្គបានខិតខំពង្រីកសេដ្ឋកិច្ច និងលម្អព្រះរាជធានី។ នៅឆ្នាំ៨៧៧ ព្រះអង្គឲ្យជីកស្រះមួយយ៉ាងធំនៅខាងជើងក្រុង។ នៅឆ្នាំ៨៧៩ ព្រះអង្គឲ្យសាងប្រាសាទព្រះគោដើម្បី ឧទ្ទិសថ្វាយដល់អតីតព្រះមហាក្សត្រ។ នៅឆ្នាំ៨៨១ ព្រះអង្គបានឲ្យសាងប្រាសាទ បាគងសម្រាប់ ធ្វើសក្ការៈបូជាចំពោះព្រះទេវរាជ។ 

សេចក្តីសង្ខេប៖ 

 ព្រះបាទជយវរ្ម័នទី២ (៨០២-៨៥០) ដែលជ្វាចាប់ជាឈ្លើយ បានយាងត្រលប់មកវិញនៅឆ្នាំ៨០០។ បន្ទាប់ពីបានពង្រឹងឥទ្ធិពលព្រះអង្គនៅក្នុងប្រទេស និងបានកម្ចាត់ទ័ពចាមដែលមកឈ្លានពានកម្ពុជា នៅឆ្នាំ៨០២ព្រះអង្គក៏ទទួលព្រះរាជាភិសេក និងប្រកាសឯករាជ្យ។ ដើម្បីប្រសិទ្ធភាពព្រះអង្គទៅជា ព្រះទេវរាជ និងឈប់នៅចំនុះប្រទេសទៀតបាន ព្រះអង្គបានឲ្យរៀបពិធីអភិសេកព្រះអង្គនៅលើ ភ្នំមហិន្ទ្រា ហើយឲ្យនមស្ការចំពោះព្រះអង្គឲ្យដូចទេវៈ។ ព្រះបាទជយវរ្ម័នទី២ ព្រះអង្គទ្រង់គង់នៅ ហរិហរាល័យ។ 

 ព្រះបាទជយវរ្ម័នទី២ ព្រះអង្គបានបង្រួបបង្រួមកម្ពុជាទឹកលិច។ ព្រះរាជបុត្រព្រះអង្គគឺព្រះបាទ ជយវរ្ម័នទី៣ គ្រាន់តែបានឃុំគ្រងព្រះរាជដំណែលឲ្យគង់វង្សតែប៉ុណ្ណោះ។ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទ ឥន្ទ្រាវរ្ម័នទី១ (៨៧៧-៨៨៩) ខ្មែរមានឯកភាពឡើងវិញ នៅសល់ភវៈបុរៈមួយប៉ុណ្ណោះ។​ 

 ព្រះបាទឥន្ទ្រាវរ្ម័នទី១​ព្រះអង្គបានចងស្ពានមេត្រីជាមួយចិន ចាម និងជ្វា។ ព្រះអង្គបានសាងប្រាសាទ ព្រះគោ និងបាគង។

ឯកសារយោង៖
  អត្ថបទនេះដកស្រង់ពីសៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រ នៃប្រទេកម្ពុជា បោះពុម្ពលើកទី៣ដោយគ្រឹស្ថានដាំដើមគំនិត ដែលរៀបរៀងដោយ ជា-អួម (អធិការបឋមសិក្សាចូលនិវត្តន៍) ផៃ-ផេង (អធិការបឋមសិក្សាក្រុងភ្នំពេញ) និង សោម-អ៊ិន (ជាអ្នកគ្រូបង្រៀន)។ ឯកសាស្រាវជ្រាវសំខាន់ៗដែលពួកមកយកសិក្សាគឺ  ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រទេកម្ពុជា រៀបរៀងដោយ កញ្ញា Giteau ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រទេសកម្ពុជា រៀបរៀងដោយ លោក A.Dauphin Meunier ព្រះបាទជយវរ្ម័នទី៧ ដោយលោក Georges Coedés ។ល។
...............................................

ដឹកនាំដោយ ៖ សូរ្យសែនស្រណោះ
ចាត់ចែងទូទៅ ៖  មហិច្ឆតា ក្អែកខ្មៅ
ផលិតដោយ ៖  - [Cambo Page - ខេមបូ ផេក]